Extern toezicht

Nederlandse pensioenfondsen staan onder toezicht. Naast interne toezichthouders zijn er externe toezichthouders. Deze externe toezichthouders zijn aangewezen door de Nederlandse wetgever en soms door de Europese wetgever. Concreet gaat het hier om de Nederlandse toezichthouders De Nederlandsche Bank (DNB), de Autoriteit Financiële Markten (AFM), de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) en de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Deze toezichthouders kunnen maatregelen opleggen, zoals het voorschrijven van gedrag of het opleggen van een boete. Ten behoeve van hun toezicht doen zij met regelmaat ook onderzoek onder pensioenfondsen. Daarnaast is er de Europese toezichthouder, European Insurance and Occupational Pensions Authority (EIOPA).

De Nederlandsche Bank

DNB is belast met het prudentieel en het materieel toezicht op pensioenfondsen. Het prudentieel toezicht is gericht op de financiële soliditeit van pensioenfondsen en het bijdragen aan de financiële stabiliteit van de sector van pensioenfondsen. Dat toezicht omvat de toetsing van geschiktheid en betrouwbaarheid van (mede)beleidsbepalers bij pensioenfondsen. Het materiële toezicht – de andere taak van DNB – is het best te omschrijven als ‘resttoezicht’, op grond waarvan bijvoorbeeld de statuten en pensioenreglementen van de pensioenfondsen en pensioencontracten van verzekeraars worden beoordeeld.

Autoriteit Financiële Markten

De AFM is belast met het gedragstoezicht. Gedragstoezicht is toezicht gericht op de naleving van de wettelijke bepalingen ten aanzien van voorlichting door pensioenuitvoerders. Daaronder valt ook het toezicht op de advisering bij uitvoering van premieovereenkomsten met beleggingsvrijheid.

‘Externe toezichthouders zijn aangewezen door de Nederlandse wetgever en soms door de Europese wetgever.’

Autoriteit Persoonsgegevens

De AP is de privacytoezichthouder; zij ziet toe op de verwerking van persoonsgegevens door onder andere pensioenfondsen en hun dienstverleners. Pensioenfondsen zijn verplicht om een datalek te melden op straffe van een boete. De AP doet ook uit eigen beweging onderzoek naar wetsovertredingen. Komt een overtreding vast te staan, dan kan de AP handhaven. Ook kan de AP gedragscodes toetsen, verwerking van persoons­gegevens certificeren, klachten behandelen en bemiddelen bij geschillen. Daarnaast adviseert de AP de overheid en informeert zij private partijen zoals pensioenfondsen, bijvoorbeeld over de uitleg van wettelijke privacynormen.

Autoriteit Consument en Markt

De ACM merkt pensioenfondsen aan als onderneming­en. Daarom geldt ook voor pensioenfondsen het verbod op kartelvorming, op misbruik van een economische machtspositie en is er controle op concentraties. De ACM houdt toezicht op de naleving van deze regels. Voor pensioenfondsen betekent dit dat een concentratie(risico) – bijvoorbeeld bij een fusie tussen pensioenfondsen – mogelijk moet worden gemeld.

‘Externe toezichthouders kunnen maatregelen opleggen, zoals het voorschrijven van gedrag of het opleggen van een boete.’

Europese toezichthouder

EIOPA is de Europese autoriteit voor de verzekerings­sector en de bedrijfspensioensector. EIOPA is onderdeel van het Europees Systeem voor Financieel Toezicht. Een kerntaak van EIOPA is het bijdragen aan een solide, effectief en consistent niveau van regulering en toezicht op pensioenfondsen.

Good practices omgaan met extern toezicht 

Hoe gaat u goed met toezichthouders en controleurs om? Van bestuurders wordt veel gevraagd. Toezichthouders en controleurs beseffen dat. Om onnodige toezichts- en controledruk te vermijden, is een open, constructieve en professionele houding van bestuurders van belang.

Do's

1. Bij ingrijpende wijzigingen in de opzet, besturing en organisatie van het fonds informeert u tijdig de toezichthouder.
2. Leg geen puzzels voor, maar schets duidelijk de reden waarom u iets voorlegt en wat de essentie van het voorstel is.
3. Bij twijfel of u iets wel of niet moet melden, neem dan contact op met uw toezichthouder.
4. Zoek de dialoog met uw toezichthouder over de uitkomsten van zijn risicoanalyse van uw fonds.
5. Het overzichtelijk, tijdig en volledig aanleveren van informatie en rapportages maakt altijd een goede indruk.

Don'ts

1. Toezichthouders en controleurs zijn geen adviseurs. Behandel ze dus ook niet als zodanig.
2. Delegeer het beantwoorden van hoofdvragen niet naar uw uitvoeringsorganisatie, maar houd zelf de regie in de beantwoording.
3. Het ontwerpen van een blauwdruk voor het passende organisatiemodel is niet de taak van de toezichthouder.
4. Voorkom dat uw toezichthouder belangrijke nieuwsfeiten over uw fonds via de media moet vernemen.

Andere belangrijke punten

1. Zorg voor een heldere taakverdeling in het bestuur en weet wie waarvoor aanspreekpunt jegens DNB is.
2. Maak inzichtelijk hoe u in het belang van de deelnemers (compliance) de naleving van wet- en regelgeving bewaakt.
3. Zorg dat checks and balances in uw bestuur en organisatie ook voldoende zichtbaar functioneren (beheerste en integere bedrijfsvoering).
4. Bezuinig niet op passende beheersmaatregelen wanneer grote risico's voor deelnemers hierom vragen.
5. Kijk niet alleen naar de belangen op korte termijn, maar let ook nadrukkelijk op de langetermijn doelstellingen van het fonds.
6. Laat zien dat u voldoende tegenspraak in uw bestuurlijke besluitvormingsproces heeft georganiseerd.

Download hier de Good Practices Omgaan met Extern Toezicht.