Integriteit en cultuur

Net als bij andere organisaties staat of valt bij een pensioenfonds het succes van het bedrijfsmodel met een integere bestuurscultuur. Dat bedrijfsmodel omschrijven we elders als ‘verdienen voor de deelnemers met de beste middelen die tegen acceptabele kosten ter beschikking staan’.

Pensioenfondsbestuurders handelen integer: zij zijn betrouwbaar, zorgvuldig, open en onafhankelijk. Uit de Code Pensioenfondsen volgt onder meer dat tegenstrijdige belangen of reputatierisico’s worden gemeld. Elke zin van schijn of belangenverstrengeling wordt gemeden. En bestuursleden laten zich op hun functioneren toetsen. Die attitude is nodig om de belangen van alle belanghebbenden evenwichtig te kunnen afwegen. Pensioenfondsbestuurders volharden in die attitude, ook als zij onder hoogspanning staan. Pensioenfondsbestuurders handelen ethisch vanuit de diepe wil om de goede dingen goed te doen. Zij nemen hun taak serieus, verdiepen zich in de leefwereld van belanghebbenden, communiceren en delen met hen bestuurlijke dilemma’s, wetend dat openheid een voorwaarde voor vertrouwen is.

Pensioenfondsbestuurders hebben aandacht voor hun individuele gedrag en voor groepsdynamische processen, wetend dat hun optreden als individu en als collectief van invloed is op de prestaties en reputatie van en het vertrouwen in het fonds: het effect van ‘de toon aan de top’. Pensioenfondsbestuurders respecteren en waarderen de rol van de andere fondsgremia (Verantwoordingsorgaan/Belanghebbendenorgaan en intern toezicht) en dragen in hun contacten met die gremia actief uit dat goed bestuur alleen maar kan winnen bij de goede uitvoering van de verantwoordings-, adviserings- en interne toezichtsrol.

‘In looking for people to hire, you look for three qualities: integrity, intelligence, and energy. And if they don’t have the first, the other two will kill you.’

Pensioenfondsbestuurders stellen zich professioneel op. Dat blijkt onder meer uit:

• hun betrokkenheid met de belanghebbenden en het door en door kennen van het fonds. Pensioenfondsbestuurders kunnen gemotiveerd aangeven waarom welk type regeling is uitgewerkt, kennen de historie achter gemaakte keuzes en kunnen algemene uitgangspunten van het fonds vertalen in korte ‘policy beliefs’/beleidsuitgangspunten als leidraad voor hun handelen;
• hun tijdsinzet voor het bestuur. Die tijdsinzet past bij de zwaarte van het werk.

Pensioenfondsbestuurders brengen samen het juiste kennisniveau in het bestuur. Het gaat om actuele kennis op de volgende gebieden:

• Besturen van een organisatie
• Relevante wet- en regelgeving
• Pensioenregelingen/pensioensoorten
• Financieel-technische en actuariële aspecten: financiering, beleggingen, actuariële principes, herverzekering
• Administratieve organisatie en interne controle
• Communicatie
• Uitbesteding

Pensioenfondsbestuurders bewaken dat zij met elkaar de juiste bestuurlijke competenties meebrengen; complementair zijn aan elkaar. Een bekende indeling van competenties is de drieslag ‘denken, voelen, kracht’. ‘Denken’ verwijst naar het vermogen strategisch en multidisciplinair te denken, te analyseren en een oordeel te vormen, verantwoordelijkheid te nemen en te reflecteren. ‘Voelen’ staat voor: omgevingsbewust zijn, kunnen communiceren, kwetsbaar durven zijn, samenwerkingsgericht, potentiële weerstanden aanvoelen en kunnen aanpakken, loyaliteit. ‘Kracht’ betekent hier: strategisch kunnen sturen, stressbestendig, onafhankelijk, authentiek, overtuigend, klant- en kwaliteitsgericht, besluitvaardig en onderhandelingsvaardig zijn. De bestuursvoorzitter beschikt bovendien over voorzittersvaardigheid en leiderschapskwaliteiten.

Tips toetsing integere bedrijfscultuur 

Hoe toetst een bestuur dat het volgens de elementen van een integere bedrijfscultuur ‘leeft’ dan wel waar het nog aan zichzelf moet werken? Voor het antwoord kunnen deze tips behulpzaam zijn. 
De Integere Bedrijfscultuur