Proactiviteit en wendbaarheid

Om in te kunnen spelen op veranderingen is een proactieve opstelling van het bestuur en wendbaarheid van de organisatie van het pensioenfonds nodig. Alleen dan kan een pensioenfonds toekomstbestendig zijn.

Van elk fonds wordt verwacht dat het nadenkt over zijn toekomstbestendigheid. Bij het formuleren van een toekomstvisie kan gebruikgemaakt worden van scenario’s. Bij het realiseren van een toekomstvisie wordt het bestuur van een pensioenfonds echter naast de onvoorspelbare ontwikkelingen in de economie en maatschappij beperkt, omdat het fonds ‘slechts’ uitvoerder is van een door sociale partners afgesproken pensioenregeling. De toekomst van pensioen en de rol van pensioenfondsen daarbij wordt immers vooral door sociale partners en politiek bepaald. Besturen staan voor de uitdaging in dit speelveld invulling te geven aan proactiviteit en wendbaarheid van de organisatie van het pensioenfonds.

Alert zijn op ontwikkelingen om de mogelijke impact ervan tijdig te kunnen wegen (indien nodig ook door overleg met sociale partners), is essentieel voor het bestuur van een pensioenfonds. Alertheid kan vergroot worden door met scenario’s te werken en door diversiteit en vooral ook complementariteit in de samenstelling van het bestuur. Het stimuleren van onderlinge dialoog binnen het bestuur kan naar verwachting helpen attent te zijn op signalen en hiermee proactief aan de slag te gaan. De voorzitter heeft hierbij een belangrijke rol.

Reageren op veranderingen en vooral op het aanpassen aan nieuwe omstandigheden vraagt wendbaarheid. Door de stabiliteit van het stelsel en de lange termijnen die inherent zijn aan pensioen, zijn pensioenfondsen hier tot voor kort niet op uitgedaagd en veelal ook niet op ingericht. Het maken van een impactanalyse kan het bestuur helpen verder inzicht te krijgen in de wendbaarheid van het pensioenfonds. Een eerste verkenning in het algemeen met betrekking tot de belangrijkste balansposten van vrijwel elk pensioenfonds, de beleggingen en de technische voorziening voor pensioenverplichtingen.

De beleggingen van pensioenfondsen zijn ondanks de lange beleggingshorizon doorgaans in hoofdzaak in frequent verhandelbare ‘assets’ (zoals genoteerde aandelen en obligaties) en daarmee relatief liquide en flexibel. Uitzondering hierop kunnen beleggingen in hypotheken en private equity zijn. Ook rente-afdekkingsinstrumenten kunnen door de kosten die samenhangen met het tussentijds ontbinden daarvan, de wendbaarheid van een pensioenfonds beperken. Bewustzijn van de beperkingen die beleggingen kunnen hebben voor de wendbaarheid van het pensioenfonds, helpt om deze dimensie bij het afwegen van beleggingskeuzes te betrekken. 

Beperkingen in de wendbaarheid van een pensioenfonds volgen vooral uit de pensioenregeling en de operationele en vooral administratieve uitvoering daarvan. Het uitvoeren van meerdere (overgangs)regelingen vergroot de complexiteit. Veel pensioenadministraties maken gebruik van verouderde en daarmee vaak minder flexibele, IT-architectuur. Technische beperkingen en beschikbaarheid van IT-expertise zijn veel voorkomende knelpunten waarvan het loont deze grondig te inventariseren. In geval van uitbesteding bestaat hierbij afhankelijkheid van uitvoeringsorganisaties. Het is daarom van belang dat de aanpassingsmogelijkheden bij de uitvoeringsorganisatie bij het bestuur bekend zijn in het kader van het afsluiten of verlengen van uitbestedingsovereenkomsten en dat hierop gedurende het contract wordt gemonitord. Vereenvoudiging van de regeling is een fundamentele aanpak om de wendbaarheid te vergroten. Dit vraagt om commitment van sociale partners.

Relevant zijn in een onzekere toekomst vraagt van pensioenfondsen alertheid en verandervermogen. Een integrale aanpak waarbij zoveel als mogelijk alle beperkingen voor de wendbaarheid in kaart worden gebracht en beleidsmatig worden afgewogen, heeft meerwaarde om voorbereid en daarmee wendbaar te zijn. Hier ligt een mooie uitdaging voor de sector.

Good practices Robuuste Pensioenadministratie DNB

In deze brochure leest u voorbeelden van goed pensioenbeheer die De Nederlandsche Bank (DNB) is tegengekomen in onderzoeken naar de pensioenadministratie. DNB deelt deze voorbeelden graag met u zodat ze u kunnen helpen bij het beheer van uw pensioenadministratie.

Download hier de folder Good Practice Robuuste Pensioenadministratie.